Hoe schrijf je een goed betoog?

De komende tijd moeten veel examenleerlingen een betoog schrijven voor Nederlands. Maar wat is eigenlijk een betoog en hoe schrijf je dit? Om je te helpen, geef ik je hier uitleg.

Het doel van een betoog is om de lezers overtuigen van jouw eigen mening. Hiervoor neem je een standpunt in dat je onderbouwt met argumenten. Dit standpunt geef je weer in de vorm van een stelling. Een stelling is een mening die meestal ergens tegen in gaat.

Het is wel belangrijk dat je een stelling kiest waar over te discussiëren valt. Een stelling zoals ‘’Er moet iets veranderen in de orgaandonatie’’ is te algemeen. Een stelling als ‘’Actieve donorregistratie zou verboden moeten worden’’ is krachtiger en roept meer discussie op.

Voordat je begint met schrijven, is het goed om eerst te gaan brainstormen en een globaal plan te maken. Wat is je onderwerp? Welke stelling past daarbij? Met welke argumenten kun je je standpunten onderbouwen? Bedenk ook een tegenargument, maar zorg ook dat je deze kunt weerleggen. Zorg ook dat je bronnen hebt die je kunt gebruiken om je argumenten kracht bij te zetten.

Een betoog kent een vaste structuur met een inleiding, een middenstuk en een slot. Welke elementen je aan de orde laat komen, wordt hieronder toegelicht:

Inleiding

In de eerste alinea probeer je de aandacht van de lezer te trekken. Dit kan door een anekdote over het onderwerp te vertellen of door een voorbeeld te geven. Het leukste is het wanneer je een persoonlijke anekdote kunt vertellen, iets dat je zelf mee hebt gemaakt. In de inleiding poneer je ook je stelling. Deze wordt vaak in de tweede alinea gegeven. Deze stelling probeer je te koppelen aan de anekdote die je hebt beschreven. Probeer je mening echt krachtig neer te zetten en gebruik niet ‘’Ik vind dat ’’. Kijk maar eens naar de volgende twee voorbeeldstellingen: ‘’Ik vind dat boeren niet alleen schuldig zijn aan de stikstofcrisis.’’ of ‘’Boeren moeten niet alleen als schuldige van de stifstofcrisis worden aangewezen.”” Die tweede stelling komt veel krachtiger over.

Middenstuk

Hier ga je je stelling onderbouwen met argumenten. Stel dat jouw stelling is dat actieve orgaandonatie verboden zou moeten worden. Dan zou je als eerste argument kunnen aandragen dat het voor de nabestaanden te heftig is. Vervolgens geef je een toelichting; het lichaam is nog warm op het moment van afscheid nemen waardoor de nabestaanden het gevoel krijgen dat de persoon als het ware nog leeft. Je kunt je argument sterker maken door een voorbeeld te geven of een bron aan te halen (bijv onderzoek heeft aangetoond dat nabestaanden een veel moeilijker rouwproces doorstaan). Let erop dat je bij het aanhalen van een bron, altijd een verwijzing in de tekst geeft en de bron opneemt in je literatuurlijst. Tenslotte geef je een herhaling. Voor nabestaanden is de actieve donorregistratie dus absoluut niet wenselijk.

In de tweede alinea draag je je tweede argument aan. Dit doe je op dezelfde wijze als in de eerste alinea. Je derde argument introduceer je in je derde alinea op dezelfde wijze als in de eerste alinea.

Vervolgens breng je ook een tegenargument naar voren. Dit argument weerleg je echter. Hierdoor wuif je eventueel kritiek op jouw plan weg.

Slot

Hier geef je de conclusie. Dit doe je door jouw argumenten nogmaals te herhalen en uit te leggen dat jouw stelling in dit betoog bewezen is. Let op dat je geen nieuwe informatie geeft in het slotstuk. Het is ook leuk om bij het afsluiten nog weer terug te grijpen op de anekdote waar je in je inleiding mee begonnen bent.

Algemeen

Let goed op het gebruik van signaalwoorden. Signaalwoorden zoals ten tweede, ten derde,vervolgens, daarnaast en bovendien zijn woorden die goed te gebruiken zijn in de tweede en derde alinea. Gebruik ook signaalwoorden als je verbanden wilt leggen of zaken toe wil lichten. Hierdoor wordt het voor de lezer een stuk duidelijker en zal hij of zij sneller overtuigd raken van jouw mening. In de alinea waarin je het tegenargument weerlegt, zijn signaalwoorden zoals maar en echter goed te gebruiken. Je gaat immers het tegendeel bewijzen. In je slotalinea zijn signaalwoorden zoals dus, kortom, samenvattend of concluderend heel goed te gebruiken. Wil je een overzicht van alle signaalwoorden? Kijk dan eens op de volgende link.

Een betoog wordt het krachtigst wanneer je in je argumentatie verwijst naar bronnen. Een zin als: “Heilersig (2005) toonde in haar onderzoek aan dat genetische gemodificeerde aardappels geen enkel gevaar vormen voor de consument “ kan een standpunt heel goed onderbouwen. Dat werkt vaak beter dan wanneer je zegt: de meeste mensen denken dat genetische modificatie van aardappels geen gevaar vormen voor de consument. Niemand kan namelijk controleren waar je deze gegevens vandaan hebt gehaald en of het wel klopt.

Ben je klaar met schrijven? Lees het betoog dan nog een keer door en let op je zinsopbouw. Ik zie te vaak te lange zinnen die door komma’s onderbroken worden. Een zin als: ‘’Hij durfde zich niet te uiten, bang voor een rare reactie’’ is niet goed. In de tweede zin staat namelijk geen onderwerp en geen persoonsvorm. Beter is het om deze zin met behulp van een signaalwoord op te schrijven. “Hij durfde zich niet te uiten, omdat hij bang was voor een rare reactie’’.

Bovenstaande instructies zijn algemeen. Misschien heeft jouw docent net iets andere instructies gegeven. Als dat het geval is, volg dan de instructies van je docent.
Mocht je liever een flimpje kijken over het betoog, klik dan op de volgende link van Digistudies.

Voor diegenen die een eenvoudig stappenplan willen voor het maken van een betoog, heb ik hieronder nog een stappenplan gemaakt. Elk punt staat voor een nieuwe alinea.

Stappenplan betoog:

Introduceer het onderwerp met behulp van een anekdote of een voorbeeld.
Geef je standpunt.

Geef je eerste argument voor je standpunt, licht het toe en verwijs naar bronnen.
Geef een tweede argument voor je standpunt, licht het toe en verwijs naar bronnen.
Geef een derde argument voor je standpunt, licht het toe en verwijs naar bronnen.
Geef een tegenargument en weerleg dit tegenargument. Ook hier licht je toe en verwijs je naar bronnen, indien mogelijk.

Herhaling van argumenten en eventueel tegenargumenten ontkrachten.
Conclusie; hier concludeer je dat jouw standpunt het juiste is.

Ik hoop dat je veel profijt hebt van mijn uitleg. Mijn advies is om zoveel mogelijk te oefenen met het schrijven van betogen. Het helpt ook om betogen te lezen. Hierdoor ga je vanzelf de opbouw herkennen. Vind je het lastig en wil je dat ik eens met je meekijk? Dat is geen probleem. Neem gerust contact met me op, ik help je graag.